Hàng năm, cứ vào cuối mỗi quý và mỗi năm thì tất cả các doanh nghiệp phải thực hiện thao tác lập báo cáo tài chính đến cơ quan nhà nước để báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của đơn vị mình.
Báo cáo tài chính là bản báo cáo tổng hợp các vấn đề liên quan đến doanh nghiệp như tài sản, vốn chủ sở hữu, nợ phải trả cũng như tình hình tài chính và kết quả kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp.
Theo quy định của pháp luật hiện hành, tất cả các doanh nghiệp thuộc các ngành, các thành phần kinh tế đều phải lập báo cáo tài chính theo quy định.
Đối với các công ty lớn có đơn vị trực thuộc thì phải lập thêm báo cáo tổng hợp song song với báo cáo tài chính và nộp vào cuối kỳ kế toán năm dựa trên báo cáo tài chính của các đơn vị trực thuộc.
Với các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán và các doanh nghiệp nhà nước, ngoài báo cáo tài chính năm còn phải lập thêm báo cáo mỗi quý (trừ quý IV).
Bắt đầu từ năm 2008, với tổng công ty nhà nước và các doanh nghiệp nhà nước có đơn vị kế toán trực thuộc còn phải lập thêm báo cáo tổng hợp giữa niên độ.
Cũng từ năm 2008, các tập đoàn, công ty mẹ phải lập báo cáo tài chính hợp nhất giữa niên độ và báo cáo hợp nhất cuối niên độ kế toán và báo cáo tài chính hợp nhất sau khi hợp nhất kinh doanh.
Báo cáo tài chính có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động của các doanh nghiệp cũng như giúp cơ quản chủ quản quản lý hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mình.
Báo cáo tài chính sẽ phản ánh đầy đủ và kịp thời về tình hình tài sản, các khoản nợ, tình hình tài chính và kết quả kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp.
Báo cáo tài chính còn là căn cứ quan trọng để nhà quản trị điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh hoặc ra các quyết định đầu tư của các nhà đầu tư.
Báo cáo tài chính là bản tổng hợp chi tiết, đầy đủ và chính xác tình hình kinh doanh và tài chính hiện tại của doanh nghiệp trong một thời gian nhất định. Từ đó giúp cho việc kiểm tra, giám sát tình hình sử dụng vốn và quản lý tài sản hiệu quả hơn.
Đặc biệt, báo cáo tài chính còn là căn cứ quan trọng để xây dựng các kế hoạch tài chính cho từng giai đoạn cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và nâng cao hiệu quả kinh doanh cho doanh nghiệp.
Bảng cân đối kế toán cung cấp các tài liệu chi tiết về giá trị tài sản của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể nào đó nhằm phục vụ công tác quản lý và các đối tượng khác sử dụng.
Bảng cân đối kế toán còn là kết quả của loại hình kế toán tài chính - một trong những báo cáo tài chính mà doanh nghiệp lập ra.
Để lập được một bảng cân đối kế toán đầy đủ, chúng ta cần căn cứ vào các tài liệu quan trọng như: sổ sách kế toán tổng hợp, thẻ kế toán chi tiết và bảng cân đối kế toán năm trước đó và lập bảng cân đối dựa theo nguyên tắc chung và theo quy định của nhà nước.
Để lập được một bản báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh chúng ta cần dựa vào bản báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của năm trước, sổ sách kế toán tổng hợp và sổ sách kế toán chi tiết trong kỳ.
Thông thường, bố cục của báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh sẽ bao gồm các cột như: chỉ tiêu báo cáo, mã số chỉ tiêu tương ứng, tổng số phát sinh trong kỳ, số hiệu ứng với các chỉ tiêu của báo cáo và cột số liệu của năm trước.
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ thường được lập theo 2 phương pháp là trực tiếp và gián tiếp, bằng cách như sau:
Tại cột số năm trước: chúng ta lấy số liệu từ Cột năm nay của “Báo cáo lưu chuyển tiền tệ” năm trước.
Tại cột số năm nay: chúng ta dựa vào sổ quỹ tiền mặt và tiền gửi ngân hàng, hoặc căn cứ vào số phát sinh tài khoản tiền mặt, tài khoản tiền gửi ngân hàng.
Khi lập bản thuyết minh báo cáo tài chính cho doanh nghiệp, chúng ta cần căn cứ vào các tài liệu như sau:
Một bản thuyết minh báo cáo tài chính phải đảm bảo đầy đủ các thông tin về cơ sở lập và trình bày báo cáo tài chính, các chính sách kế toán cụ thể được chọn và áp dụng đối với các giao dịch.
Ngoài ra, bản thuyết minh báo cáo tài chính phải trình bày các thông tin theo quy định của các chuẩn mực kế toán chưa được trình bày trong các báo cáo tài chính khác.
Theo Thông tư 200/2012-TT-BTC thì một bản báo cáo tài chính phải được lập dựa theo 7 nguyên tắc như sau:
Khi lập báo cáo tài chính, doanh nghiệp phải dựa trên cơ sở kinh doanh liên tục của doanh nghiệp mình.
Trong trường hợp nhận biết được những dấu hiệu của giải thể, phá sản hay giảm quy mô hoạt động hoặc các nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh thì phải trình bày cụ thể, chi tiết các trường hợp đó trong báo cáo tài chính
Một báo cáo tài chính cần được lập dựa trên nguyên tắc trung thực, nghĩa là phải trình bày trung thực về các con số, đặc điểm kinh doanh thông qua bản báo cáo.
Nguyên tắc trung thực sẽ giúp cho các đối tượng sử dụng báo cáo tài chính ghi nhận và phân tích mọi tình hình hoạt động của doanh nghiệp để đưa ra những quyết định đúng đắn nhất.
Trừ báo cáo lưu chuyển tiền tệ thì các báo cáo tài chính cần phải lập theo nguyên tắc dồn tích.
Tức là tất cả các giao dịch liên quan đến doanh thu, chi phí, nguồn vốn sở hữu tài sản, nợ phải trả, được ghi nhận tại thời điểm doanh nghiệp phát sinh giao dịch chứ không phải thời điểm thực tế thu – chi tiền.
Từng danh mục trọng yếu cần phải được thể hiện riêng biệt trong báo cáo tài chính, các khoản danh mục không trọng yếu thì không phải trình bày riêng biệt mà tập hợp vào các danh mục cùng tính chất.
Theo nguyên tắc này thì khi lập báo cáo tài chính, một số thông tin có thể bù trừ cho nhau nhưng một số khác thì không được.
Việc bù trừ các số liệu không đúng tính chất sẽ khiến nhà đầu tư hoặc lãnh đạo không hiểu được các giao dịch và khó dự tính được luồng tiền trong tương lại của doanh nghiệp mình.
Các chỉ tiêu nào được bù trừ cho nhau cần phải được diễn giải rõ ràng và cụ thể trong thuyết minh báo cáo tài chính.
Khi trình bày và phân loại các danh mục trong báo cáo tài chính, chúng ta cần thực hiện nguyên tắc nhất quán từ niên độ này sang niên độ khác.
Trừ khi có sự thay đổi lớn về bản chất hoạt động của doanh nghiệp hoặc khi xem xét lại và cho thấy rằng cần phải có sự thay đổi để trình bày một cách hợp lý hơn các sự kiện và giao dịch.
Hoặc khi có một chuẩn mực kế toán khác yêu cầu phải có sự thay đổi trong trình bày thì chúng ta mới được thay đổi.
Trong quá trình lập báo cáo kế toán, doanh nghiệp đã chọn chế độ kế toán nào để áp dụng thì phải trình bày các chỉ tiêu trên báo cáo theo nguyên tắc, cơ sở và quy định của chế độ kế toán đó.
Việc lựa chọn chế độ kế toán của doanh nghiệp phụ thuộc vào đặc điểm và hoạt động sản xuất kinh doanh, ngành nghề kinh doanh và loại hình kinh doanh của doanh nghiệp.
Mỗi loại hình và ngành nghề kinh doanh có những đặc điểm riêng nên cần có sự lựa chọn chế độ kế toán và được bộ Tài chính chấp thuận.
Bước 1: Tổng hợp các chứng từ liên quan
Để thực hiện việc chi sổ sách theo các mốc thời gian nhất định, chúng ta cần tìm kiếm và sắp xếp đầy đủ các hoá đơn, chứng từ kế toán theo thứ tự, bao gồm:
Tập hợp hoá đơn đầu vào, đầu ra, uỷ nhiệm chi, giấy nộp tiền vào ngân hàng, thông báo đóng BHXH, bảng lương...và các chứng từ liên quan từ tháng 1 đến tháng 11 của năm.
Lập các bút toán phân bổ tài sản khấu hao cố định, mức giả trả trước ngắn hạn dài hạn…
Bước 2: Hạch toán và phân bổ chi tiết các nghiệp vụ phát sinh
Sau khi đã sắp xếp chứng từ kế toán đầy đủ và khoa học, lúc này chúng ta sẽ kiểm tra và nhập các chứng từ phát sinh như: phiếu thu, phiếu chi, phiếu xuất, báo nợ, báo có…
Để quá trình trình hạch toán được chính xác, doanh nghiệp cần tập hợp và hoàn thiện hồ sơ, chứng và tuân thủ các quy định của cơ quan thuế.
Bước 3: Rà soát, đối chiếu số liệu với các hồ sơ khác
Sau khi thực hiện các thao tác hạch toán, hoàn thiện hồ sơ, chứng từ, chúng ta tiến hành kiểm tra lại các nghiệp vụ phát sinh, nhất là với nhóm tài khoản khi nhóm này dễ phát sinh số liệu sai lệch nhất
Bước 4: Cân đối các bút toán tổng hợp và kết chuyển
Sau khi kiểm tra và rà soát xong thì chúng ta tiến hành thực hiện các bút toán kết chuyển doanh thu, chi phí, lãi, lỗ để đảm bảo những tài khoản không có số dư cuối kỳ.
Doanh thu và chi phí phải đảm bảo hài hoà và hợp lý. Nếu chi phí thấp hơn doanh thu, bạn có thể nâng chi phí thêm bằng cách thêm lao động vào bảng lương.
Hoặc khi phí quá nhiều, kế toán hãy thực hiện nghiệp vụ giảm chi phí và chuyển một số khoản chi phí cho năm tiếp theo.
Bước 5: Lập báo cáo tài chính theo quy định của pháp luật hiện hành
Sau khi đã hạch toán và thực hiện các nghiệp vụ phát sinh đầy đủ, chúng ta tiến hành lập báo cáo tài chính theo chế độ pháp luật hiện hành và lập quyết toán thuế TNCN, thuế TNDN.
Các báo cáo trên được lập trên phần mềm HTKK của cơ quan thuế. Yêu cầu phải sử dụng bản mới nhất.
Sau khi lập xong báo cáo tài chính và các báo cáo quyết toán thuế thì tiến hành kết xuất ra file excel để lưu tại máy.
Đồng thời chúng ta phải kết xuất file “XML” để nộp cơ quan thuế theo quy trình nộp báo cáo mới nhất áp dụng.
Lập báo cáo tài chính cuối năm không phải là công việc dễ dàng, đòi hỏi người lập phải có kỹ năng và nghiệp vụ kế toán.
Đồng thời, báo cáo tài chính còn đòi hỏi người lập sự cẩn thận và tỉ mỉ để tránh bị phạt nếu báo cáo tài chính bị sai sót.
Dưới đây là một số những lưu ý quan trọng khi lập báo cáo tài chính mà chúng ta cần phải biết như:
Trên đây là tổng hợp những điều cần biết về báo cáo tài chính mà Kra.vn muốn giới thiệu đến bạn đọc. Hy vọng bài viết này sẽ giúp các bạn có thêm nhiều kiến thức bổ ích cho công việc kế toán và doanh nghiệp của bạn đang cần hỗ trợ làm báo cáo tài chính thì hãy liên hệ với Kra.vn để được tư vấn nhé.
